Waarom volwassenen over adolescenten moeten lezen en blonde varanen begrip verdienen

Een tijdje geleden alweer verscheen mijn tweede verhalenbundel in minder dan een jaar tijd: De blonde varaan, en andere bitterzoete verhalen. Wat voor boek het is geworden? Tja. Ik beschouw het als het onschuldigere, maar ook problematischere zusje van zijn voorganger 'Het verbond tegen meedogenloos mooie jongens, en andere zwartgallige verhalen'.

Laatstgenoemde bundel verscheen begin december, wanneer veel mensen zwartgallig zijn zonder daarvoor te durven uitkomen.

In de meeste verhalen is sprake van een confrontatie tussen een eenling en de boze buitenwereld. Iedereen voelt zich wel eens een eenling en iedereen ervaart de buitenwereld wel eens als boos.

En velen zijn wel nieuwsgierig naar de combinatie 'mooi' en 'meedogenloos'.

Dat zat allemaal dus wel goed. Het boek is (nog) geen bestseller, maar ik ben zeker niet ontevreden over de respons. De Blonde Varaan heeft het zwaarder gekregen. Precies zoals ik verwachtte.

In de eerste plaats: wat is een blonde varaan? Een varaan is een afstotend reptiel met een bek vol giftig slijm. In het Engels heet het beest dan ook gewoon dragon. De beroemde, levensgevaarlijke reuzenvaraan die het Indonesische eiland Komodo onveilig maakt, is dus de Komodo Dragon. Mij kan het dier wel vertederen, met die onschuldige kleine oogjes waarmee het op sommige foto's kijkt alsof het niet begrijpt dat niemand er mee wil spelen.

De blonde varaan is eveneens onbegrepen. En ook wel vertederend. Het is geen reptiel, om de dooie dood niet, het is een meisje van veertien dat er wezen mag, een meisje dat op haar manier al iets ontzaglijks in zich heeft - des te verwerpelijker dus om haar een 'varaan' te noemen, enkel omdat ze je heeft afgewezen. Enkel omdat je niet in staat bent geweest haar te begrijpen. Omdat je haar niet waard bleek te zijn. De gevolgen? Die zijn ernstig: zowel voor jou als voor haar.

Wil je er meer over weten, dan zul je toch echt het gelijknamige verhaal moeten lezen. Dus tot aanschaf van mijn bundel moeten overgaan.

In de verhalenbundel de Blonde Varaan heeft de boze buitenwereld plaatsgemaakt voor de kleine wereld van de adolescentie. Klein is die wereld, ja, maar desalniettemin heel intens. Over de problemen van adolescenten doen volwassenen vaak neerbuigend, maar ze vergeten dat die problemen ook voor hen ooit een zaak van leven of dood waren. En dat je na je adolescentie weliswaar vreselijk belangrijke dingen meemaakt - huwelijk, kinderen, carrière - maar dat die feitelijk in het niet vallen vergeleken met wat je in je adolescentie had te doorstaan: in niet meer dan een paar jaar tijd veranderde je immers van een kind in een volwassene. Ga d'r maar aan staan. Zo duizelingwekkend snel ging het, als in een roes, dat veel volwassenen volgens mij juist daardoor half vergeten zijn hoe schokkend en schrijnend en hartverscheurend het allemaal was. Het ging te snel om goed in het geheugen te kunnen worden opgeslagen.

Is die dollemansrit van de adolescentie dan wel behoorlijk geboekstaafd, zodat je nog eens kunt teruglezen uit wat voor Himmelhoch jauchzende pieken en zum Tode betrübte dalen je leven toen bestond? Dat valt tegen. Voor zover boeken nog worden gelezen, worden ze grotendeels gelezen door volwassenen. En volwassenen willen lezen over volwassenen, niet over adolescenten. Hun adolescentie is iets waarvoor zij zich vaak generen, en daarom zijn ze niet geneigd iets van een adolescent aan te nemen.

Kijk naar Gretha Thunberg. Het heeft me altijd verbaasd wat een haat die meid heeft ontketend. Kennelijk is niets zo onverdraaglijk als de les te worden gelezen door een puber. Zeker door een pubermeid. Want een meisje moet in de eerste plaats bekoorlijk, aanvallig en gezeglijk zijn, nog steeds. Die willen we niet met een boze en koppige blik naast een bord met eisen inzake een betere wereld zien zitten.

Zelf bewonder ik Greta, omdat ze alles belichaamt wat ik mooi vind aan pubers: het vermogen de wereld te zien zoals deze werkelijk is - hoe 'onpraktisch', 'onrealistisch' of zelfs 'simplistisch' dat ook mag zijn.

Voor zover volwassenen belangstelling hebben voor de jeugd, is dat voor haar schoonheid en gezondheid. Maar daar heeft de jeugd zelf weinig aan, want zij mag dan recht van lijf en leden zijn en haar hele leven nog voor zich hebben, van binnen voelt zij zich dikwijls zo lelijk en onbegrepen als een varaan - een afstotelijk, onbemind, eenzaam wezen met schubben en een stinkende adem.

Ik heb het mijzelf dus waarschijnlijk niet gemakkelijk gemaakt door een boek te schrijven met verhalen over adolescenten voor volwassenen. Toch vind ik dat je als volwassene over adolescenten moet lezen. Want uiteindelijk lees je dan over wie je werkelijk bent. Je ware, ongefilterde zelf. Je 'onpraktische', 'onrealistische', of zelfs 'simplistische' zelf. Ik denk namelijk niet dat je na je adolescentie wezenlijk verandert. Je karakter, je gevoelsleven, die liggen rond je twintigste wel zo'n beetje vast. Wat verandert - gelukkig - is je vermogen dat karakter, dat gevoelsleven, te managen. Je leert met je gevoelens om te gaan, zodanig dat je een evenwichtiger, harmonieuzer mens wordt. Maar niet noodzakelijkerwijs een mooier of wijzer mens. Want ervaring is niet noodzakelijkerwijs hetzelfde als wijsheid, zelfs niet hetzelfde als inzicht.

Kijk me's aan, lezer - heb ik gelijk of heb ik gelijk?

'De blonde varaan, en andere bitterzoete verhalen' is derhalve een uitnodiging om terug te keren naar je pure zelf, naar hoe je was als jonggeboren volwassene, naar de brandende verlangens die je toen koesterde, je wanhopige dromen, naar de tijd dat je jezelf soms als een onbegrepen varaan door de dagen sleepte, dat ook; lees het nog eens terug, zou ik zeggen, in de prettige wetenschap dat het (hopelijk) allemaal goed is gekomen, maar dat er - omdat een ideale wereld en dus ook een ideaal leven niet bestaan - ook onherroepelijk iets moois verloren is gegaan.

Je kunt 'De blonde varaan, en andere bitterzoete verhalen' hier kopen. En natuurlijk hier. En zelfs hier.